आयुर्वेद घरेलु उपचार पध्दती

आंबा : आंबा हा फळांचा राजा तो फक्त वैशाख व ज्येष्ठ महिन्यातच खावा, असे आयुर्वेदाच्या अभ्यासकांचे सांगणे आहे. हे फळ शक्तिवर्धक आहे. अन्नाबद्दल रूचि उत्पन्न करणे व भूक वाढविणे हे त्याचे प्रमुख गुण होत तसेच शरीराची आग होत असल्यास आंबा उपयुक्त ठरतो. यावरून उन्हाळ्यात आंबा खाणे योग्य आहे. हे दिसून येते. अतिसार म्हणजे वारंवार शौचास होणे. या व्याधीवर आंब्याची साल व कोय उपयुक्त आहे. साल ठेवून तिचा काढा तयार करून घेतात. तसेच कोय भाजून तिचे चूर्ण करून मधातून दिल्यास विशेषतः लहान मुलांचा अतिसर दूर होतो. अंजीर : अंजीर ह्या फळाचा उल्लेख पुरातन ग्रंथात तसेच बायबलमध्ये उन्हाळा व पावसाळा या दोन्ही ऋतुत अंजीराचा सीझन असतो. उन्हाळ्यात येणारे अंजीर गोड असते. अंजीरातून शरीराला लोह, व्हिटॅमिन्स ए. बी. सी बऱ्याच प्रमाणात मिळते. तसेच शर्करा भरपूर प्रमाणात मिळते. अंजीर खायला थंड व पचायला जड असतात. यांच्या सेवनाने गॅससेची तक्रार दूर होते. तसेच पित्त विकार, रक्तविकार, व वात विकार यातील औषधी गुणधर्मामुळे दूर होतात. अपचन ऍसिडीटी, गॅसेसचा त्रास होणाऱ्या व्यक्तींनी दररोज सकाळ-संध्याकाळ १ ते ...

खाण्या-पिण्यच्या चुकीच्या सवयी वेळ-अवेळ तळलेले मसालेदार पदार्थ, अतिगोड खाणे यामुळे शरीरात अनेक प्रकारचे विषारी पदार्थ तयार होतात. वैद्यकीय परिभाषेत टॉक्सिन म्हणून ओळखले जाणारे हे पदार्थ वर्षानुवर्ष शरीरात साठून राहतात. ते शरीरातून वेळीच बाहेर काढले नाहीतर अनेक रोगांना निमंत्रण मिळते. अशी विषारी द्रव्ये शरीरातून बाहेर काढण्याच्या प्रक्रियेला निर्विषीकरण असे म्हटले जाते. यामुळे शरीरातिल अप्चनसंस्था स्वच्छ शुद्ध होत असते. पचन संस्था शुद्ध करण्याचा सर्वात चांगला मार्ग ‘फलाहार’ आहे म्हणजेच संपूर्ण दिवस फळांचे सेवन करणे. कोणतेही दोन दिवस सातत्याने हा उपचार करावा लागतो. या दोन दिवसात आवडीचे कोणतेही एक फळ ठरवा. केळी, सफरचंद, द्राक्ष, अननस, कलिंगड असे कोणतेही फळ ऋतुमानानुसार ठरवा. दोन दिवस हेच फळ व पाणी असा आहार ठेवा. दोन्ही दिवस एकच फळ खा. चहा-कॉफी यांचेही सेवन करू नक. चहाची अगदीच तल्लफ आली तर गवती चहात मध टाकून घ्या. या दोन दिवसात खूप भुक लागली असे वाटेल. पण त्यावर नियंत्रण ठेवा. फळे लवकर पचतात, त्यामुळे असे होते. या काळात हलका फुलका व्या...

तुळस : तुळस तुळस ही चवीस तिखट, पचल्यानंतरही तिखट, उष्ण, हलकी, कोरडी, तीक्ष्ण, शरीरातील प्रत्येक कणापर्यंत तात्काळ पोहोचणारी असते. तुळशीच्या औषधासाठी विशेषतः रसाच्या रुपात वापर करावयाचा असेल तेव्हा ताजीच पाने वापरावीत व ही पाने तुळशीला मंजिर्‍या येण्याअगोदर घ्यावीत. कारण मंजिर्‍या येण्याअगोदर पानांमध्ये गुणांची तीव्रता अधिक असते. तुळशीचे बी तिच्या मंजिर्‍यांमध्ये असते. मंजिर्‍या काळ्या स्निग्ध, चमकदार होऊन आपोआप गळायला लागतात. तेव्हा गोळा कराव्यात. हे बीज बल देणारे व मूत्रप्रवृत्ती वाढविणारे असते. ताप आल्यास तुळशीची ३०-४० पाने व ३-४ काळी मिरी ४ तांबे पाण्यात उकळून १ तांब्या उरवून रात्री गरम प्यायल्यास घाम येऊन ताप उतरतो. उचकी लागल्यास एक चमचा तुळशीच्या रसात तेवढाच मध घेऊन चाटल्यास उचकी थांबते. खोकल्यातून कफ पडतांना त्रास होत असल्यास दिवसातून ४-५ वेळा एक-एक चमचा तुळस रस घेतल्यास कफ सुटतो. नायट्यासारख्या रोगात व कीटक दंशावर तुळशीचा पानांचा रस उपयोगी पडतो. पोटामध्ये वायू झाल्यास तुळशीचा रस तुपाबरोबर घ्यावा. ज्यांना भूक लागत नाही त्यांनी सकाळी तुळशीचा एक चमचा...

गोखरु ह्याला काही भागात ‘सराटे’ असेही म्हणतात. निसर्गाने विनासायास उपलब्ध करून दिलेली ही औषधी वनस्पती असून गावात व गावाबाहेर सहज, हवी तेवढी मिळू शकते. गोखरू म्हणजे गावाबाहेरील त्रासदायक काटेरी वनस्पती वीर्यवर्धक आणि मुत्रखडानाशक म्हणून हिची ख्याती आहे. विनामूल्य भरपूर उपलब्ध होणार्‍या या वनस्पती औषधीचा लाभ घेऊन पहाण्यास हरकत नाही. गोखरूची रोपटी पावसाळ्यात सर्वत्र विशेषतः पडीक जागेत आपसुक उगवलेली आढळतात. रोपटे फूट-दीड फूट उंच व पसरट असते. पाने हरभरा अथवा तीळाच्या पानासारखी बारीक असतात. फुले लहानशीच व पिवळी असतात. मुळ्यांना एक प्रकारचा उग्रवास असतो. ह्याचे दोन प्रकार आढळतात. लहान गोखरू आणि मोठा गोखरू. ह्या दोन जाती रोपट्याची लहान-मोठी पाने आणि लहान-मोठी फळे (गोखरू) ह्याच्या आकारावरून वेगळ्या मानल्या जात आसल्या तरी या दोन्ही जातीतील औषधी गुणधर्म सर्वसाधारणतः सारखेच असतात. गोखरूत विविध क्षार तत्व, स्थिर तेल, गंधयुक्त द्रव्य, राळ, नायट्रेट इत्यादी आढळतात. औषधदृष्ट्या गोखरू मूत्रसंस्थेवर प्रभावकारक असून नाडी-शक्तिवर्धकही आहे. याशिवाय कृमिनाशक, कफ-पित्तनाशक, ...

एरंडेल तेलाला अमृताची उपमा : एरंड ही वनस्पती अशी आहे की आने, फुले, साल, मुळी व लाकूड सर्व काही अत्यंत उपयुक्त आहे. एरंडाचे कोळसेसुद्धा काही प्रमाणात मसाल्यात घालतात. आरोग्यशास्त्रदृष्ट्या हे अत्यंत महत्त्वाचे. अशा वनस्पतीचा परिचय माहित असणे जरून आहे. एरंडेल तेलास अमृताची उपम दिली आहे. अंगास लावल्यास, पोटात घेण्यास डोके व तळ पायांना शांतता येण्याकरीता हे तेल अवश्य वापरतात. या तेलाच्या दिव्यानेसुद्धा डोळ्यांना थंडावा येतो. यामध्ये तांबडा अशा दोन जाती आहेत. दोन्हीहि जाती श्रेष्ठ आहेत. गुणधर्म : तिखट, तीक्ष्ण, उष्ण, गोड, कडू, वृष्य, जड, स्वादू, सारक आहे. वातरोग, उदावर्त, कफ, ज्वर, खोकला, उदर, सूज, शूळ, कंबर, बस्ति, मस्तक यातील शूल दमा अनाह, कोड, गुल्म, प्लीहा, आम्लपित्त, प्रमेह, उष्णता, वातरक्त, मेद, वृषण वृद्धी, रक्तदोष, अरुचि, कृमि, अर्श, मुत्रकूच्छ यांचा नाश करणारा आहे. कमला ( कावीळ ) : सर्व शरीर पिवळे झाले आहे. डोळे पिवळे आहेत, नखे पिवळी झाली. थोडाफार ताप येत असेल, यकृताची वाढ झाली आहे, अशा वेळी एरंडाच्या पानाचे कोवळे मोख व मेंदीच...

आयुर्वेद (Ayurveda) हा संस्कृत भाषेतील शब्द असून त्याचा संधिविग्रह (आयुः) जीवन + विद्या (वेद) अशाप्रकारे होतो. आयुर्वेद आणि त्यासारख्या विद्याशाखांमधून भारतात प्राचीन काळापासून असलेल्या वैद्यकीय ज्ञानाची कल्पना येते. आयुर्वेदाला सुमारे ३००० वर्षापासून चालत आलेली व्यापक आणि उत्तुंग परंपरा आहे. आयुर्वेदातील उपचार पद्धतींमध्ये वनौषधी, आहाराविषयक नियम, व्यायामाचे विविध प्रकार आणि त्याद्वारे शरीरातील नैसर्गिक प्रतिकार शक्तीला वाढविण्यावर भर दिला जातो. आयुर्वेदातील काही वनस्पती औषधांचे संदर्भ हे मुख्य चार वेदांपैकी एक असलेल्या अथर्ववेद या इसवी सनपूर्व सुमारे १२०० मध्ये रचल्या गेलेल्या वेदामधून घेतले आहेत. आणि त्यामुळे आयुर्वेद हा अथर्ववेदाचा एक घटक समजला जातो. तथापि, विशेषतः गौतम बुद्ध यांच्या आणि त्यानंतरच्या काळात, आयुर्वेदामध्ये अनेक महत्त्वपूर्ण गोष्टींची भर घालण्यात आली. समुद्रमंथनातून निघालेले भगवान धन्वंतरी (Dhanvantari) हे आयुर्वेदातील परंपरेनुसार आद्य वैद्य मानले जातात.

bahuguni kakadi काकडी ही उन्हाळ्यात जास्त प्रमाणात दिसून येते. काकडी थंड असल्याने तहान भागवली जाते. अंगाची आग होत असेल तर नुसती काकडी चिरुन त्यात साखर घालून खावी. आग थांबते. लघवी साफ होत नसेल उन्हाळी लागली असेल. लघवी वारंवार व थोडी थोडी होते असेल तर काकडी चिरून साखरेबरोबर खावी म्हणजे लघवी साफ होते. काकडीचे बी अंगातील कडकी कमी होण्यासाठी देतात. पुष्कळ दिवस एकसारखा येणारा ताप काकडीच्या बियांच्या काट्याने निघतो. गुणधर्म : काकडी मधुर, शितल, पाचक, मुत्रगामी आणि अग्निदिपक तसेच पित्तहारक व थंड आहे. सर्व प्रकारचे मुत्रविकार नाहीसे करते. शरीरातील आग व चक्कर येणे नाहीसे करते. उपयोग : काकडीचा रस बियांसह गुणकारी आहे. रिकाम्या पोटी एक ग्लास रस घेतल्यास जास्त उपयोगी होतो. काकडीचा उष्मांक (कॅलरीज) कमी असतात. त्यामुळे स्थुलतेवर उपयोग होतो. फायदे : काकडीचा संधीवात, मुत्रविकार, मधुमेहीसांठी देखील काकडी चांगली अंगातील आग कमी व्हावी, म्हणून काकडी घेत असल्यास आंबट-गोड फळे व तेलयुक्त पदार्थ त्या प्रयोगात खाऊ नये. प्रयोग दोन महिने ...

स्वादिष्ट व्यंजन तयार करण्यासाठी कोबी वापरली जाते पण ही आरोग्यासाठी खूप फायद्याची आहे. अंगदुखी असो वा जखम, थायरॉईड असो वा स्तनांच्या समस्या, कोबीचे उपाय जादूप्रमाणे परिणाम देतात. तर पाहू कोबी बांधण्याचे फायदे: 1 सूज- हात, पाय किंवा शरीरातील कोणत्याही भागात जखम झाल्यामुळे दुखणे आणि सूज असल्यास झोपताना कोबीचे पान घेऊन त्याजागी ठेवावे आणि वरून पट्टी बांधून घ्यावी. आराम मिळेल. 2. स्तन वेदना- नवजाताला दूध पाजताना काही महिलांना स्तनात वेदना जाणवते. अशात कोबीचे पान स्तनावर ठेवल्याने दुखणे दूर होईल. 3. थायरॉईड- थायरॉईड ग्रंथी शरीरातील मेटाबॉलिझम नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. याव्यतिरिक्त ही पचन क्रियेसाठीही महत्त्वाची आहे. यासंबंधित समस्या असल्यास गळ्यावर थायरॉइड ग्रंथी असलेल्या ठिकाणी कोबीचे पान ठेवा वरून शाल गुंडाळून घ्या. सकाळी हटवून द्या. 4. डोकेदुखी- आपल्याला डोकेदुखीमुळे असह्य वेदना होत असतील तर यामागे डोळ्यांची कमजोरी किंवा अधिक ताण आणि थकवा हे कारण असू शकतं. ताज्या कोबीचे एक पान घेऊन डोक्यावर आणि कपाळावर ठेव...

   ताप आल्यावर प्रत्येक वेळी डॉक्टरांकडील औषधांबरोबरच घरगुती उपाय देखील करावेत. काय आहेत हे घरगुती उपाय… तुळशीच्या पानांचा काढा तयार करून त्यात वेलची पूड आणि साखर घालून प्यायल्याने ताप लवकर उतरतो. – आल्याचा चहा घेतल्यानेही आराम मिळतो. याने तापासोबत कफही निघून जाईल. – तापात बेलफळाचं चूर्ण उपयुक्त ठरतं. बेलफळाचं चूर्ण पाण्यात घालून ताप उतरेपर्यंत घ्यावं. – सफरचंद, दूध, खिचडी, टोमॅटो सूप, आलं, लसूण, काळी मिरी, शेवगा, कारली या पदार्थांचा समावेश करावा. – कपभर उकळत्या पाण्यामध्ये मूठभर ताजी तुळशीची पानं टाका. हे मिश्रण ५-१० मिनिटे उकळू द्या. ते गाळून दिवसातून दोनदा प्या. मलेरिया, डेंग्यूच्या रुग्णांसाठी हा काढा फायदेशीर ठरतो. यामुळे ताप कमी होतो. – तापकमी करण्यासाठी तुळशीचा रसदेखील फायदेशीर ठरतो. लहान मुलांसाठीदेखील हा उपाय सुरक्षित आणि फायदेशीर आहे. १०-१५ तुळशीच्या पानांना पाण्यासोबत मिक्सरमध्ये वाटावे. २-३ तासांनी तुळशीचा रस प्यावा. यामुळे ताप कमी होण्यास मदत होते.  

turmeric benifits पाणी म्हणजेच जीवन, हे तुम्ही ऐकलेच असेल. चांगल्या आरोग्यासाठी पाणी पिणे आवश्‍यक असतेच. परंतु, तुम्ही रोज सकाळी एक ग्लास कोमट पाण्यात अर्धे लिंबू, थोडी हळद आणि मध मिसळून घ्या. याचे अनेक आश्‍चर्यकारक फायदे होतील. ते पुढीलप्रमाणे… . हळदीचे पाणी पिण्यामुळे जेवण सहज पचनण्यास मदत होते. यामुळे पोटाच्या समस्या कमी होतात. अनेक कारणांने शरीरावर सूज येते. परंतु, तुम्ही जर हळदीचे पाणी पिला तर ही सूज कमी होते. या पाण्यात करक्‍युमिन नवाचे एक रसाययन असते. यामुळे सूज कमी होण्यास मदत होते. हळदीचे पाणी पिल्याने रक्त जमा होत नाही. यासोबतच धमन्यांमध्ये रक्त साचत नाही. हे पाणी सांधे दुखी आणि सूज दूर करण्यासाठी फायदेशीर असते. हे या रोगावर एका औषधीप्रमाणेच काम करते. हळदीचे पाणी पिल्यास साखरेवर नियंत्रण ठेवले जाऊन मधुमेहाची शक्‍यता कमी होते. हळदीमध्ये करक्‍युमिन असल्याने हे एक अँटीऑक्‍सींडेंट आहे. यामुळे कर्करोगाशी लढा देण्यास मदत करते.

blood pressure home remedies उच्च रक्तदाब, किंवा हायपरटेंशन एक सामान्य आजार आहे. खासकरून 45 वर्षापेक्षा जास्त वयाच्या महिला या रोगापासून पीडित राहतात. आजकल युवा देखील या आजारांपासून ग्रसित आहे. उच्च रक्तदाबाचे मुख्य कारण तणाव, खराब भोजन, लठ्ठपणा, व्यायामाची कमतरता, उच्च कोलेस्ट्रॉल, असामान्य चयापचय इत्यादी आहे. जर उच्च रक्तदाबाचा उपचार नाही केला तर हा डोकेदुखी, थकवा आणि हृदय रोगांचे कारण बनू शकतो. जर तुम्ही उच्च रक्तदाबासाठी घरगुती उपाय शोधत असाल तर आम्ही तुमची मदत करू शकतो. आम्ही तुम्हाला असा रामबाण नुस्खा सांगत आहोत, ज्यामुळे तुम्ही ब्लड प्रेशन कंट्रोलमध्ये ठेवण्यास मदत मिळू शकते. आवश्यक साहित्य - ड्राय पिस्ता 3 ते 4 - पाणी 1 ग्लास पिस्त्यात अंटीऑक्सिडेंट, व्हिटॅमिन बी 6, पोटॅशियम आणि कॉपर सारखे इतर आवश्यक पोषक तत्व असतात. तयार करण्याची विधी एका ग्लास पाण्यात पिस्ता घालून रात्रभर भिजवून ठेवा. दुसर्‍या दिवशी सकाळी ब्रेकफास्ट नंतर या पाण्याचे सेवन नरून पिस्ता खाऊन घ्या. उचित परिणाम मिळण्यासाठी ही क्रिया किमान 3 महिन्यापर्यंत ...

१. घसा बसल्यास गूळ आणि शिजवलेला भात एकत्र खाल्ल्यास फायदा होतो. २. थकव्याचा त्रास जाणवल्यास गूळ आणि पाणी घ्यावे. आराम पडतो. ३. रोजच्या आहारात गुळाचा समावेश केल्यास चेहऱ्यावरील पिंपल्सची समस्या दूर होते. ४. कान दुखत असल्यास गूळ आणि तूप एकत्र मिसळून घेतल्यास आराम मिळतो. ५. जेवणानंतर गूळाचा एक खडा खाल्ल्यास पाचनशक्ती सुधारते. तसेच गॅसची समस्याही दूर होते.

चेहऱ्यावर काळे डाग ज्यांच्या चेहऱ्यावर काळे डाग पिंपल्स असेल तर त्यांनी १ चमचा दही, १ चमचा मसूरडाळ यांची पेस्ट करुन चेहऱ्यावर लावणे. १५-२० मिनिटांनी चेहरा थंड पाण्याने धुणे. पिंपल्स व डोळ्याखाली काळी वर्तुळे पिंपल्स व डोळ्याखाली काळी वर्तुळे असतील तर कच्ची पपई किसून लावणे. निस्तेज चेहरा चंदन पावडर, एक चमचा मांजिष्ठ पावडर, एक चमचा कापूर कचरी पावडर, आर्धा चमचा आंबे हळद हे सर्व दुधात मिक्स करुन चेहऱ्यावर लावणे व २० मिनिटांनी चेहरा पाण्याने स्वच्छ धुणे. यामुळे चेहऱ्यावर एक प्रकारची चमक येते. पिंपल्स असेल तर कोरफडचा गर चेहऱ्यावर मसाज करणे, कोरफडने रंग गोरा होतो. व चेहऱ्याला चमक येते. ज्यांच्या चेहऱ्यावर फार प्रमाणात पिंपल्स आहेत. त्यांनी आपल्या चेहऱ्यावर कोरफडच्या गराने फेशिअल करावा. कोरफडचा गर केसांना लावल्यास केसातील कोंडा कमी होतो. व केसांना पण प्रकारची चमक येते. गव्हाचा कोंडा गव्हाच्या कोंड्यात भरपूर प्रमाणात (इ) व्हिटॅमिन असते. तो साईसकट दुधात करुन जाडसर लेप चेहऱ्यावर लावावे. त्यामुळे रंग निखरतो. तेलकट त्वचा असेल तर मलई ऐवजी दही व मध घेणे. एक चमचा मध...

पोटाचे विकार - पिंपळी चूर्ण गुणकारी पिंपळीचे औषधात अनेक उपयोग आहेत. पण विशेषत: दमा, खोकला व सर्व प्रकारचे वातविकार व कफरोग यांवर अत्यंत गुणकारी आहे. कफयुक्त खोकल्यावर पिंपळीचे चूर्ण तूप व मध द्यावे. मात्र ते सर्व विषम प्रमाणात द्यावे म्हणजे आराम वाटतो. जेवण झाल्यावर पोट जड वाटणे अथवा पोटास तडस लागत असेल व अन्नपचन होत नसेल, तर जेवणानंतर पिंपळीचे चूर्ण मधाशी खावे. तसेच पोटात वात धरुन शूल होत असेल, तर पिंपळीचे चूर्ण सैंधव, आल्याचा रस व थोडा मध यातून दिल्याने दुखने थांबते. भुक अजिबात लागत नसेल व बारीक ताप असेल तसेच तोंड बेचव असून मळमळ , तोंडाला पाणी सुटणे इत्यादी लक्षणे होत असतील तर नुसते पिंप्ळीचे चूर्ण गुळाबरोबर घेतल्याने हे विकार कमी होतात. पिंपळीचे चूर्ण नुसते न घेता त्याबरोबर सुंठीचे चूर्णही थोडेसे घेतल्यास लवकर गुण येण्यास मदत होते. दमा, खोकला, ह्र्दयाचे विकार, कावीळ, पांडुरोग इत्यादी रोगही या उपायाने बरे होतात. पिंपाळीचे चूर्णाचे दुप्पट गुळ घ्यावा असे वैदक शास्त्रात सांगितले आहे. मध व पिंपळीने चरबी कमी होते दात दुखणे, हालणे, ठणका लागणे इत्यादीसाठी पिंपळी, जिरे, व...

दृष्टीदोष डोळ्यांना दिसत नाही. लांबचे व जवळचे कमी दिसते. डोळ्यातून पाणी येते. पाणी गळू लागते, खुपऱ्या होतात, दृष्टीस अंधूकपणा असतो. अशा वेळी डोळ्यात नुसता मध घालवा अगर सुखरी हिरडा मधात उगाळून घालावा. यामुळे सर्व दृष्टीदोष नाहीसे होतात. दृष्टी फार लवकर सुधारते. त्वचारोग सारखी अंगास खाज सुटते, गांधी उठतात, खरबरीत होते, त्वचेवर पांढरेपणा उत्पन्न होतो. त्वचेची आग होते. अशा वेळी मध रोज घेणे हितकारक आहे. रोज वयोमानाप्रमाणे १ ते २ तोळे मध व पाणी एकत्र करुन घ्यावे. अंगकाठी सतेज होते. श्वास खोकला श्वासामुळे सारखा लागणारा दम, कफामुळे सारखा येणारा खोकला, खोकुन खोकुन पोटात दुखु लागते. कंबर वाकते. एक प्रकारची तोंडावर सूज येते. सारखा कफ पडतो. अशावेळी मध अगर त्रिफळा पूर्ण व मध एकत्र करुन घावे. अतिसार काही खाल्ले तरी वांती होणे. अशी सवय अनेकांना असते. म्हणून अन्न पचत नाही. त्यामुळे भुक चांगली नसते. वांति होईल या भितीने अन्नद्वेष. त्यामुळे निरूत्साह उत्पन्न होती. यावेळी मधाचा वापर अन्नात अवश्य करावा. त्यामुळे वांती होण्याची प्रवृत्ती कमी होते. कृमी लहान बालके, मोठी माणसे को...

 डाळींबात अनेक औषधी गुण आहेत. डाळींबाचा रस व खडीसाखर एकत्र करून घेतल्यास पित्त कमी होते. अपचन दूर होते आणि त्यामुळे निर्माण झालेला शौचाचा विकार बरा होतो.काविळीवरही हे एक चांगले औषध आहे. हृदयविकारामुळे छातीत दुखत असल्यास डाळींबाचा रस उपयोगी पडतो. डाळींबाचा रस, मध, साखर यांचे चाटण लहान मुलांचा खोकला बरे करते. फार बोलण्याने आवाज बसला असल्यास तो सुधारतो.

लोक धूम्रपानाची सवय सोडण्यासाठी अनेक उपाय करतात. मात्र, घरातीलच काही उपयांनी तुम्ही धूम्रपानाची सवय सोडू शकतात.  * ओट्सच्या सेवनाने शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यास मदत होते. त्यामुळे सकाळी उठून ओट्सचे सेवन करा.  * मधामधे व्हिटॅमिन्स, एंझाईम्स आणि प्रोटीन्स असतात. धूम्रपानाची सवय सोडणार्‍यांनी दररोज मधाचे सेवन करावे. * मुळ्याचे सेवन मोठ्या प्रमाणात धूम्रपान करणार्‍यांसाठी फायद्याचे आहे. मुळ्याचे सेवन मधासोबत केल्याचा अधिक फायदा होतो. * ज्येष्ठमधाचे नियमित सेवन केल्याने धूम्रपानाची सवय कमी होते.

आपण असे ऐकले असेल की भाज्यांना जास्त शिजवल्याने किंवा उकळल्याने त्यातील पौष्टिक तत्त्व नष्ट होतात परंतू काही फळ, भाज्या अश्याही आहे ज्या उकळवून खाल्ल्याने फायदा होतो. जाणून घ्या कोणत्या आहे या भाज्या: कोबी - कोबी उकळवून खाल्ल्याने स्वाद तर वाढेलच याबरोबरच पौष्टिकातही वाढेल. आपल्या वजन कमी करायचे असल्यास कोबी उकळवून खाल्ल्याने किंवा याच सूप पिण्यानेही फायदा मिळतो. पालक - पालक कच्चा खाण्यापेक्षा उकळून किंवा भाजी बनवून खाण्याने दुप्पट पोषण मिळतं. तज्ज्ञांप्रमाणे हिरव्या पालेभाज्या उकळून खाल्ल्याने दुप्पट ताकद मिळते. विशेषतः मेथी आणि पालक.

 हृदयविकाराचा झटका आल्यानंतर धूम्रपान सोडायला हवं. सध्या काही महिलाही धुम्रपान करतात. हे लक्षात घेता हा सल्ला महत्त्वाचा ठरतो.  * ट्रान्स फॅट आणि स्निग्ध पदार्थ वर्ज्य करा. तूप, तेलाचा आहारात नाममात्र वापर करा. चरबीयुक्त पदार्थांच्या सेवनाने कोलेस्टेरॉलचं प्रमाण वाढतं आणि हृदयाला नीट रक्तपुरवठा होत नाही.  * शर्करायुक्त पदार्थ, पेस्ट्री, केक असे पदार्थ कटाक्षाने टाळा. या पदार्थांच्या सेवनाने कोलेस्ट्रॉलचं प्रमाण वाढतं आणि रक्ताच्या गुठळ्या तयार होऊ शकतात.  * जास्त प्रमाणात मीठ खाल्ल्याने हृदयविकाराचा धोका वाढतो. अमेरिकन हार्ट असोसिएशनच्या म्हणण्यानुसार दिवसाला 1500 मिलीग्रॅमपेक्षा जास्त मीठ खाणार्‍यांना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता बरीच जास्त असते. त्यामुळे आहारात मीठाचं प्रमाण कमी ठेवा.  * चरबीयुक्त पदार्थ, तळलेले पदार्थ टाळा.  * हृदयविकाराचा झटका आल्यानंतर पलंगावर पडून राहू नका. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार हालचाल करा. हलका व्यायामही करता येईल.  * हृदयविकाराचा झटका आल्यानंतर आपल्या आरोग्याकडे संपूर्ण लक्ष द...

जेव्हा गोष्ट एलोवेराची येते तर आमचे मानणे आहे की एलोवेरा त्वचा संबंधित समस्या जसे, सनबर्न आणि डाग दूर करण्याचे काम करतो. पण तुम्हाला हे सांगायचे म्हणजे एलोवेरा प्राकृतिक रूपेण ब्रेस्टला वाढवण्यात मदतगार ठरतो.   ब्रेस्ट ग्रोथ मध्ये कसा मदतगार ठरतो एलोवेरा ?   तसं तर जास्तकरून लोक एलोवेराला वरून लावतात पण जर ब्रेस्ट वाढवायचे असेल तर त्याचे सेवन केल्यानं फायदा होईल. तर जाणून घेऊ एलोवेरा कशाप्रकारे मदत करतो -    हार्मोन बॅलेस करतो : एलोवेराच्या पानांमध्ये फाइटोएस्‍ट्रोजन असत जे शरीरात एस्‍ट्रोजेनची मात्रा वाढवून ब्रेस्टला वाढवण्यात मदत करतो.   सर्कुलेशन वाढवत : जर एलोवेरा जेलला त्वचेवर लावले तर हे ब्लड सर्कुलेशन वाढवण्यात मदत करतो. तसेच जखम झाल्यास ती लवकर बरी होते. हे ब्रेस्ट ग्रोथला वाढवतो कारण या जागेवर न्‍यूट्रियन्‍ट आणि ऑक्सिजन पोहोचवण्यास मदत करतो.     अमीनो ऍसिड : एलो वेरामध्ये अमीनो ऍसिड बर्‍याच मात्रेत असतो. अमी...

उन्हाळ्यात जीरपूडसोबत ताकाचे सेवन केल्याने पचन क्रिया व्यवस्थित राहते.   वजन कमी करण्यासाठी ताकात काळं मीठ मिसळून पिण्याने फायदा होतो.    उच्च रक्तदाब असल्यास गिलोय (अमृत वल्ली) चूर्ण ताकासोबत सेवन केले पाहिजे

उपमा, शिरा, इडली व इतर अनेक पदार्थ तयार करण्यासाठी वापरला जाणारा रवा आपल्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर असतो. जर आपण पास्ता, पिझ्झा किंवा ब्रेड बनविण्यासाठी मैदा वापरत असाल तर त्याऐवजी रवा वापरणे सुरू करा. याने आपण राहाल कोलेस्टरॉल आणि ट्रांस फॅट्स फ्री. यात भरपूर मात्रेत प्रोटीन आढळतं. रवा लठ्ठपणा कमी करण्यासाठीही फायदेशीर आहे. रवा आहारात सामील करण्याचे फायदे जाणून घ्या:    मधुमेह: हे मधुमेह रोगींसाठी उत्तम आहार आहे कारण याचे ग्लायसेमिक निर्देशांक कमी असल्यामुळे शुगर वाढण्याचा धोका नसतो. मैद्यापेक्षा रवा रक्तात शोषण्यात वेळ घेतो ज्याने शुगर लेवल कमी जास्त होण्याचा धोका नसतो. लठ्ठपणा: जेव्हा आहार हळू-हळू पचेल तेव्हा भूक लागणार नाही. यात भरपूर मात्रेत फायबर आढळतं ज्यामुळे हे हळू गतीने पचतं जे आपल्यासाठी उत्तम आहे. मुख्य म्हणजे यात फॅट्स आणि कोलेस्टरॉल आणि सोडियम नसतं.

असे म्हणतात की केळी खाल्ल्याने लठ्ठपणा वाढतो. मात्र केळी खाल्ल्याने वजन वाढत नाही तर आरोग्यास अनेक फायदे होतात. संशोधनातून हे समोर आले आहे की, दररोज तीन लहान केळी खाल्ल्याने जितकी एनर्जी मिळते तितकी 90 मिनिटे वर्कआउट केल्याने मिळते. मात्र केळ्यांनी केवळ एनर्जीच मिळत नाही तर तुम्ही फिट आणि हेल्दी राहता. केळी खाण्याचे आरोग्यदायी फायदे…. * केळी खाण्याने ब्लडप्रेशर कंट्रोलमध्ये राहतो. * महिलांसाठी केळी खाणे गरजेचे त्यामुळे हाडे मजबूत होतात. * रिसर्चनुसार, केळी खाल्ल्याने डिप्रेशन दूर होते. केळ्यांमधील प्रोटीनमुळे केवळ मूड चांगला होतो. * केळ्यातील व्हिटामिन बीमुळे रक्तातील ग्लुकोजवर नियंत्रण राहते. * केळ्यात आर्यन असते ज्यामुळे ऍनिमियाचा धोका टळतो. * सकाळचा थकवा दूर करण्यासाठी केळी खाणे फायदेशीर ठरते.

  पौष्टिक आहाराच्या मदतीने केस गळतीच्या समस्येपासून सुटकारा मिळू शकतो. पहा त्या पाच भोज्य पदार्थांबद्दल ज्यांचे सेवन केल्याने तुमचे केस गळण्याच्या समस्येवर रोख लागू शकते.   रताळे : व्हिटॅमिन आणि बीटा कॅरोटिनने भरपूर रताळे केसांच्या आरोग्यासाठी सर्वोत्तम पर्याय आहे. बीटा कॅरोटिनचे दुसरे इतर स्रोतांमध्ये गाजर आणि कोहळा हे उत्तम पर्याय आहे.   अंडी : बायोटिन आणि व्हिटॅमिनहून भरपूर अंडी केसांच्या आरोग्यासाठी उत्तम असतात. अंड्याचे सेवन केल्याशिवाय याला ऑलिव्ह ऑइल सोबत मिक्स करून केसांना लावू शकता. 2 अंडी आणि 4 चमचे ऑलिव्ह ऑइल याची पातळ पेस्ट तयार करून डोक्याला लावावी.

मध आणि मनुका यांच्यात मोठ्या प्रमाणात लोह, कॅल्शियमसारखी पोषकतत्वे असतात. ही सर्व पोषकतत्वे शरीरास आवश्‍यक असतात. रात्रभर मनुके भिजवून सकाळी ते मधात मिक्‍स करुन खाल्ल्यास शरीरासाठी अनेक फायदे होतात. नेमके काय फायदे होतात जाणून घ्या * मनुके आणि मध एकत्र मिसळून खाल्ल्यास रक्तप्रवाह सुरळीत होतो. * यामुळे वाईट कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी होते. * मनुके तसेच मधात फायबर्स असतात. ज्यामुळे पाचनशक्ती सुधारते. * यात पोटॅशियमची मात्रा अधिक असते. यामुळे ब्लडप्रेशर नियंत्रित राहतो. * मनुके तसेच मधामध्ये लोह असते. ज्यामुळे शरीरातील रक्ताची कमतरता दूर होते. * यात अँटीऑक्‍सिडंट्‌स असतात. हे खाल्ल्याने चांगली झोप येते. * मध आणि मनुक्‍यांमध्ये अँटीबॅक्‍टेरियल गुण असतात. ज्यामुळे इन्फेक्‍शनपासून बचाव होतो. * या दोन्हीमध्ये फॉलिक ऍसिड असते ज्यामुळे महिलांना गरोदरपणात फायदा होतो. * मनुके आणि मध यांच्यात कॅल्शियमची मात्रा अधिक असल्याने सांधेदुखीचा त्रास सतावत नाही.

सर्दी खोकला आजारावर हळद फायदेशीर असते. नाक वाहत असेल तर हळकुंडाला जाळून त्यात धूर घ्यावा, याने नाकातून पाणी येईल आणि लगेचच आराम मिळेल. जर नाक चोख झाले असेल तर कलमी, काळेमिरे, वेलची आणि जिऱ्याच्या बिया समप्रमाणात घेऊन एका सुती कापड्यात बांधून त्याने श्वास घ्यावा, लगेचच शिंका येतील व आराम मिळेल. डिप्थीरिया झाल्यावर अमलतासच्या काढ्याने गुळणी केल्यास लवकर आराम मिळतो. सर्दी खोकला हा एक हलका फुलका आजार आहे ज्याचे लक्षण एक आठवडा किंवा त्याच्याहून कमी काळासाठी असते, पण खाण्या -पिण्याच्या सवयींवर लक्ष्य देणे गरजेचे आहे. जर सर्दीचे लक्षण दिसत असतील तर औषध घेऊनसुद्धा तुम्ही त्याला कमी करू शकता.

  च्चरक्तदाबाप्रमाणे कमी रक्तदाब हासुद्धा एक विकार आहे आणि तोही तितकाच गंभीर आहे. धमन्यांमधून वाहणार्‍या रक्ताचा दाब कमी होणं म्हणजे कमी रक्तदाब. तुमचा रक्तदाब 90/60 किंवा यापेक्षा कमी भरत असेल तर कमी रक्तदाबाची समस्या असू शकते. कमी रक्तदाबाची समस्या असलेल्या व्यक्तीच्या मेंदूला आणि इतर अवयवांना रक्ताचा योग्य प्रमाणात पुरवठा न झाल्यानं भोवळ, चक्कर येण्यासारख्या समस्या निर्माण होतात.     कमी रक्तदाबाची कारणं  भरपूर घाम आल्याने किंवा जुलाब झाल्याने शरीरातील पाणी कमी होणे, उच्च रक्तदाब किंवा इतर आजारांवर घेतली जाणारी औषधं, गंभीर स्वरूपाचा जंतूसंसर्ग, हृदयविकाराचा झटका, हृदय बंद पडणं, गरोदरपणा, मुर्च्छा ही कमी रक्तदाबामागील महत्त्वाची कारणं आहेत.    घरगुती उपाय  कमी रक्तदाबाच्या समस्येवर डॉक्टरांच्या सल्ल्यानं औषधं घेण्यासोबतच काही घरगुती उपायही करता येतात.    * 30 ते 32 बेदाणे रात्रभर पाण्यात भिजवून ठेवा. सकाळी उठल्यावर हे बेदाणे चावून चावून खा. बेदाणे भिजवलेले पाणीही प्या.    * 7 ते...

सध्याच्या धावपळीच्या युगात प्रचंड वेगाने काम करावे लागते. अशा वेळी चालण्याने किंवा सतत एका जागेवर उभे राहिल्याने पायाला थकवा जाणवू लागतो. या परिस्थितीत घरगुती उपायांनी सुद्धा आराम मिळू शकतो. एखादे वेळी पायाचे दुखणे वाढूनते गुडघ्यापर्यंत पोहोचते. त्यामुळे गुडघे दुखू लागतात. अशा वेळी एक टेबल घेवून ऐक पाय जमिनीवर आणि दुसरा टेबलावर सरळ ठेवावा. पाठीत थोडं वाकून हाताने टेबलावरील पायाचा अंगठा पकडण्याचा प्रयत्न करावा. ही क्रिया पाच सेकंदांपर्यंत करावी. त्यानंतर पायाची अदला बदल करावी. हात पायाच्या अंगठ्यापर्यंत पोहोचले नाहीत, तरी ते शक्य तेवढे लांबावेत. पायांना नियमितपणे मालिश केल्यानेही पायांचा थकवा दूर होतो. मात्र मालिश करताना चांगल्या प्रकारचे कोल्ड क्रीम किंवा खोबरेल तेलाचा वापर करावा. मालिशमुळे रक्तभिसरण उत्तम प्रकारे होवून स्नायूंना आराम मिळतो. पायांवर अथवा पायांच्या बोटांना सूज आली असेल, तर कोमट पाण्यात थोडे मीठ टाकावे. त्या पाण्यात सुमारे दहा मिनटे पाय ठेवावेत. पायांची सूज आणि थकवा दोन्ही कमी होतात. पायांना थकवा जाणवू नये म्हणून खूप कडक किंवा उंच टाचांच्या चप्पल...

जेवण कसलेही असो, पंगतीला तूप वाढले की मगच जेवायला सुरुवात करायची आपली परंपरा आहे. एकंदरीत तूप हा स्वयंपाकघरातील एक अविभाज्य घटक आहे. जुन्या काळात युद्ध-लढाईत झालेल्या जखमा भरून येण्यासाठी तुपाचा वापर केला जात असे. तूप जेवढे जुने तेवढे गुणकारी. घृत, अज्या, हवी, सर्पी, घी वगैरे विविध नावांनी ओळखले जाणारे तूप मधुर, अत्यंत बलवान, थंड, पित्तशामक, मेद, मज्जा आणि शुक्रधातूंचे पोषण करणारे आहे. तुपामुळे स्मृती, बुद्धी इत्यादींची वाढ होते. मेंदूवर तुपाचे कार्य होते. तुपाचे वैशिष्ट्य म्हणजे तूप खाल्ल्यावर भूक वाढते. अग्निवर्धक हे तुपाचे श्रेष्ठ कार्य आहे. तूप डोळ्यांना हितकारक आहे. तुपामुळे स्वरयंत्र सुधारते आणि आवाज उत्तम होतो. तूप योगवाही आणि रसायन गुणधर्माचे आहे. तूप कोणत्याही रोगात विशेषत: वात-पित्तज विकारात वापरता येते. आयुर्वेदात अनेक औषधिद्रव्ये तुपात सिद्ध करून त्यांचे औषधी पाठ बनवले आहेत. डोके दुखत असेल तर तूप कोमट करून नाकपुड्यांत थेंब टाकावेत किंवा दुखर्‍या कपाळावर हलकेच मालीश करावे. शंभर वेळा धुतलेले तूप (शतधौत घृत) त्वचाविकार, जखमा, अंगाला खाज, पायांच्या ...

१) पाळी आल्यावर स्त्रियांनी ३ दिवस पूर्ण ब्रम्हचर्य पाळावे. २) चांगल्या गोष्टीविषयी चिंतन करावे, प्रसन्न रहावे. ३) पूर्ण स्वच्छता ठेवावी. ४) शक्यतो चटईवर / सतरंजीवर झोपावे.   आहाराचे नियम १) आहारात शक्यतो भाकरी, फुलका, मुगडाळ, फळभाज्या खाणे. २) गरजेप्रमाणे मध, साखर व गुळ हे गोड पदार्थ घेणे. ३) गाईचे दुध, तुप व ताक चालेल. ४) मसाले पदार्थात वेलची, शुंठी, काळे मिरे, हिंग, सैंधव घ्यावे.   आहारात टाळण्याचे पदार्थ १) हरभरा डाळीचे पदार्थ, ब्रेड, फास्टफुड, पाव इ. आंबवलेले पदार्थ खाऊ नये. २) मसूर, हरभरा, कडधान्य, वांगे, बटाटे, बडीशेप, काळे मीठ घेऊ नये. ३) म्हशीचे दुध, दही, तुप, खाऊ नये, खीर खाऊ नये.    कसे वागावे? १) अंगाला तेल लावणे, दिवसा झोपणे, जागरण पूर्णपणे टाळावे. २) जास्त श्रम करणे टाळावे. शारीरिक व मानसिक पूर्ण विश्रांती घ्यावी. ३) पाळीच्या काळात आहार व वर्तणूक योग्य नसल्यास त्याचा स्त्रियांच्या शरीरावर अतिरिक्त ताण पडण्याची शक्यता असते. चिडचिडपणा, उदासिनता, चिंता, ताण या प्रकारचे त्रास होऊ लागतात...

रोज सकाळी कोरफडीचा चमचाभर गर घेण्याने स्त्रियांच्या बाबतीत पाळी नियमित येण्यास मदत मिळते. अंगावरून कमी रक्‍तस्राव होत  असल्यास किंवा पाळीच्या वेळेला गाठी पडून वेदना होत असल्यास कोरफडीचा गर घेणे उपयोगी ठरते. दाढी करताना प्रथम हा गर गालांना व गळ्याला एक इंचाचा कोरफडीचा तुकडा घेऊन तो चोपडावा. कोरफडीचा उरलेला तुकडा घेऊन  फ्रीजमध्ये ठेवावा व नियमितपणे वापरावा. दाढीपूर्वीचे लोशन दाढीनंतरचे लोशन असे काहीच या प्रकाराने दाढी केल्यास लावावे लागत  नाही. दाढी केल्यानंतर चेहरा अगदी उजळ होऊन स्वच्छ होतो.